Door: Henk Jan van Schothorst and Jan Schippers
De titel van het document luidt: "Omzien naar elkaar; vooruitkijken naar de toekomst". Maar helaas heeft het document vooral een liberale en individualistische toon. Het gezin krijgt nauwelijks aandacht en staat achteraan in de rij. De laatste zin is illustratief. Het is een belofte voor een gerichte belastingverlaging voor mensen met lage en middeninkomens, voor werkenden en gezinnen. In die volgorde.
Veel plannen en maatregelen moeten nog worden uitgewerkt tot een concreet wetsvoorstel. Dat maakt het een beetje moeilijk om de gevolgen voor gezinnen precies in te schatten. Maar de richting is duidelijk. Als het om gezinnen gaat, kan een verdere ondermijning door 'Rutte-4' worden verwacht. De nadruk ligt op individuele autonomie, het tegengaan van discriminatie en het bevorderen van arbeidsparticipatie.
Individuen in plaats van gezinnen eerst
Het deze week gepresenteerde regeerakkoord verwijst expliciet naar het zogenaamde Regenboogakkoord dat drie van de vier coalitiepartijen voor de verkiezingen in maart van dit jaar ondertekenden. Volgens dit Regenboogakkoord worden de belangen van het individu per definitie boven die van de gemeenschap gesteld. Terwijl het juist gebruikelijk is om de verschillende belangen in elke situatie zorgvuldig af te wegen.
Hiermee wordt al vooruitgelopen op het idee dat individuele vrijheid boven de identiteit van een gemeenschap of organisatie gaat. Daarmee komt het 'op elkaar passen' onder druk te staan, nog afgezien van belangrijke klassieke grondrechten als vrijheid van vereniging, vrijheid van godsdienst en vrijheid van geweten.
Identiteit is immers niet alleen een kwestie van vrije individuele keuze, want identiteit is (per definitie) verbonden met je verleden, het gezin waarin je bent opgegroeid, de plaats waar je woont, enzovoort. Het unieke van identiteit is juist het feit dat je het samen met anderen beleeft en inhoud geeft. En je ontwikkelt het ook verder samen met anderen.
Identiteit is geen statisch gegeven, maar verandert geleidelijk op basis van een gedeeld verleden, levensovertuiging, geloof, inspiratiebron en visie op de toekomst. Wij pleiten daarom voor een respectvol samenspel van individu en gemeenschap, waarin vrijheid en verantwoordelijkheid hand in hand gaan.
Kinderopvangtoeslag
Een kwestie die de laatste tijd veel stof heeft doen opwaaien in de Nederlandse politiek is de kinderopvangtoeslagaffaire. Van deze ingewikkelde regeling werd misbruik gemaakt, en er werden strenge maatregelen genomen om het probleem aan te pakken. Te streng, want veel ouders die zich niet aan alle verantwoordingseisen hielden, moesten het ontvangen geld terugbetalen. Daardoor kwamen zij in financiële problemen.
Het nieuwe kabinet is van plan de regeling sterk te vereenvoudigen door de subsidie niet aan de ouders maar aan de kinderopvanginstelling zelf uit te keren. De ouders hoeven slechts 5 procent bij te dragen. Dit stuit op verschillende bezwaren. Allereerst omdat de lagere inkomens worden benadeeld ten opzichte van de hogere inkomens met meer financiële draagkracht. Een groter bezwaar is dat een royale subsidie van 95 procent nauwelijks effectief is. Het zal naar verwachting niet leiden tot een veel hogere arbeidsparticipatie. Veel vrouwen in Nederland willen (grotendeels) zelf voor hun kinderen zorgen of lossen dit liever informeel, dat wil zeggen binnen de familiekring, op. De regeling kost jaarlijks ruim 2 miljard euro.
Huishoudens die geen gebruik (willen) maken van kinderopvang moeten er zelfs via de belasting voor betalen. Dit is in strijd met het profijtbeginsel. Bovendien is het korte termijn politiek. We weten allemaal dat er in Nederland relatief weinig kinderen worden geboren. Zo zijn er in 2019 gemiddeld slechts 1,6 kinderen per vrouw. Dat is veel te weinig om in de toekomst voldoende personeel beschikbaar te hebben voor bijvoorbeeld zorg en onderwijs. En om überhaupt voldoende belastingbetalers te hebben. Het stelsel dat deze coalitie wil invoeren is dus niet toekomstbestendig en getuigt zeker niet van een vooruitziende blik. Op dit punt zou Nederland er beter aan doen landen als Frankrijk en Duitsland te raadplegen.
Hongarije: een inspirerend voorbeeld?
Nog beter zou Nederland een voorbeeld kunnen nemen aan Hongarije. Zij hebben in de persoon van Katalin Novák een uitstekende minister voor gezinnen. De Hongaarse regering steunt gezinnen bij het krijgen van kinderen. Meer kinderen betekent in de toekomst minder belasting betalen per hoofd van de bevolking. Om zwangerschappen te stimuleren, is er een subsidie van 30.000 euro. Moeders met vier kinderen hoeven de rest van hun leven geen belasting te betalen en zien af van eventuele studieschulden.
Omdat de traditionele, biologische en christelijke visie op huwelijk, gezin en leven in Europa zwaar onder druk is komen te staan heeft Hongarije in de grondwet vastgelegd dat de vader een man is en de moeder een vrouw. Het huwelijk is een verbintenis tussen één man en één vrouw. Terwijl overal in de Europese landen het aantal huwelijken afneemt, is het in Hongarije de laatste jaren met 25 procent gestegen. Het aantal echtscheidingen neemt af, misschien deels omdat anders eerder kwijtgescholden leningen moeten worden terugbetaald.
Hongarije heeft een bevolking van 9,8 miljoen, bijna 1 miljoen minder dan 40 jaar geleden. Dit jaar steekt de regering 7,25 miljard euro in de ondersteuning van gezinnen, en voor 2022 is 10 miljard euro uitgetrokken, ruim 6 procent van het bruto nationaal product. De Nederlandse overheid betaalt overigens slechts 1,8 procent van het bruto nationaal inkomen aan regelingen die gezinnen financieel ondersteunen.
Hongarije heeft onlangs een wet aangenomen die ouders respecteert als eerst verantwoordelijke voor het onderwijzen van seksualiteit aan kinderen onder de 18 jaar. Scholen mogen homoseksualiteit en geslachtsverandering niet promoten. De ongeoorloofde frontale aanval van de EU-leiders op dit beleid, met premier Rutte op kop, ging alle perken te buiten. Wij steunen dit voorbeeldige Hongaarse gezinsbeleid en hebben deze moedige minister een Certificaat van Waardering overhandigd.
Draagmoederschap
Een ander principieel punt van zorg is het streven naar "een goede regeling voor draagmoederschap". Het is ons een raadsel wat deze liberale & christelijke coalitie onder "een goede regeling" verstaat. Commercieel draagmoederschap moet verboden worden, zonder meer. Maar ook andere vrijwillige vormen van draagmoederschap zijn omstreden omdat ze niet verenigbaar zijn met het beginsel van menselijke waardigheid. Een kind is niet op bestelling beschikbaar. Draagmoederschap biedt - op zijn zachtst gezegd - niet de beste uitgangspositie voor een kind om op te groeien tot een stabiele volwassene. Daarvoor heeft het over het algemeen een eigen vader en moeder nodig.
Tot slot: wij benijden de positie van het CDA en de ChristenUnie niet. Ongetwijfeld hebben de onderhandelaars hun best gedaan om met twee grotere liberale partijen tot een zo goed mogelijk compromis te komen. Maar de leidende toon van het akkoord wordt gezet door te streven naar een nog strenger antidiscriminatiebeleid om het ideaal van gelijkheid voor alle mensen te verwezenlijken.
Liberale en linkse partijen willen het individu nog radicaler bevrijden door de gemeenschapsbanden van gezin, school, buurt en kerk stap voor stap op te heffen. Daartoe wordt een diversiteit aan gezinsvormen aanbevolen. Ook bestaat het gevaar dat scholen in Nederland geen lesmethodes meer kunnen gebruiken waarin de klassieke christelijke moraal maatgevend is voor het samenleven.
Waarheid en subjectieve mening
We leven in een tijd waarin waarheid verwordt tot subjectieve mening, en identiteit een zaak is van individuele keuzevrijheid. Wat dit betekent voor de vrijheid om je volledig op Christus te oriënteren om een echte christen te zijn, zullen we snel genoeg ondervinden.
Jan Schippers is directeur van het wetenschappelijk instituut van de SGP
Henk Jan van Schothorst is directeur van Christian Council International.
Zie ook de website van het WI-SGP voor een nederlandse bewerking van het artikel op CNE.NEWS